Dizi - Film Psikoloji Dünyasının En Şaşırtıcı Deneyleri

Standford Hapishane Deneyi
Standford Hapishanesi’nde gerçekleştirilen bu deney, o dönem çok ciddi bir tepkiyle karşılanmıştı. Buna rağmen deney, oldukça önemli verileri ortaya koyabilmişti. Bilhassa insan zihnindeki karanlık yönlere ışık tutması bakımından, hala bugün bile referans alınan bir deney olduğunu söyleyebiliriz. Zimbardo, grup üyelerini suçlular ve gardiyanlar olarak iki ana gruba ayırır. Deney için doğal olmayan bir hapishaneden faydalanılır.
Mahkum olanlar oldukça kötü muamelelerden geçirilmiş ve cezaevine atılmıştır. Kıyafetleri çıkarılmış, saçları kesilmiş ve ciddi anlamda şiddet görmüşlerdir. Diğer gün mahkumlar buna hemen bir tepki gösterir. Gardiyanların şiddeti bu isyan karşısında bir kat daha yükselir. Bir noktadan sonra mahkumlar tepki veremez duruma gelir ve her şeye itaat etmek durumunda kalırlar. Deney normalde 14 gün olarak hesaplanmıştı ancak şiddet olayları o kadar yankı buldu ki 6. günün sonunda bitmek zorunda kaldı.

Otoriteye İtaat Deneyi
Yaklaşık olarak 70 sene önce Milgram tarafından gerçekleştirilen bu deneyde bireylerin otoriteye olan eğilimleri analiz edilmiştir. Denek için iki grup oluşturulur. Bunlardan biri öğretmenler, diğerleri ise öğrencilerdir. Öğretmenler her yanlış cevap için öğrencilere elektrik şoku verir. Yanlış cevaplar devam ettikçe şokun seviyesi artar. Öğrencilerin bazıları, deney esnasında bilincini yitirir. Bu deney, otoriteye olan sınırsız ve şuursuz teslimiyetin, insanı ahlaktan yoksun davranışlara çok basit ve sorgusuz şekilde yönelttiğini ortaya koydu.

Sosyal Kimlik Deneyi, Robbers Cave deneyi olarak da biliniyor. Söz konusu deney için Amerika’nın Oklahoma eyaletinde yaşayan, 11 yaşındaki çocuklardan yararlanılmış. Deneyin temel amacı insanların grup aidiyeti içinde çok kolay bir şekilde kendine düşman figürü yaratabilmesi üzerine kurulu. Özellikle kendinden olmayanlara karşı çok bariz bir nefret tutumu söz konusudur.
Robbers Cave deneyinde çocuklar öncelikle ortak bir düşman figürüne karşı birleşirler. İkinci aşamada aynı grup bu defa araştırma ekibine karşı birleşirler. En son aşamada da kendi aralarında bölünürler ve gruplar birbirleriyle zıtlaşırlar. Tüm çatışmalar, grup üyelerini bir araya kolayca getirir.

Solomon Ash’in Uyum Deneyi
Solomon Ash 1951 senesinde geniş katılımlı bir sosyal deney gerçekleştirdi. Deneyin amacı ön yargının grup çalışmalarında nasıl bir sonuç vereceğini ortaya koyabilmekti. Ash, deney esnasında kişisel bir yargının, belli bir grubu ne düzeyde etkileyeceğini açıkça ortaya koymayı başardı. Grubun, rol yapan belli bir kesimi, bir konuda bilinçli olarak yanlış bir karar veriyor. Grubun geri kalanına söz konusu kararı kabul edip etmeyecekleri soruluyor. Sonuçlar, yanlış oldukları bir konuda dahi insanların gruptan ayrı hareket etmekte çok zorlandıklarını net şekilde gösterdi. Sadece her 4 katılımcıdan 1 tanesi yalan söyleyenlerin dünyasını reddetti. Katılımcıların önemli bir çoğunluğu, grubun etkisiyle, yanlışı bile bile onaylamak durumunda kaldı.

Kendimize Karşı Dürüst Değiliz: Bilişsellik Uyuşmazlık Deneyi
Sosyal psikoloji deneylerinin çok önemli bir çoğunluğu bizimle ilgili bazı acı gerçekleri gün yüzüne çıkarıyor. Bu gerçeklerle yüzleşmek ve defolarımızı kabul etmemiz pek kolay değil; ancak bu tip deneylerin ortaya çıkardığı yargıları dikkate alarak yaşantımıza yön vermemiz de oldukça önemli. Kendimize karşı dürüst olmadığımızı kanıtlayan Bilişsel Uyuşmazlık Deneyi ilk olarak 1959 senesinde gerçekleştirildi. Çoğu zaman insan, kendi arzularını ve zaaflarını görmezden gelir. Psikologlar kişisel deneyimlerini reddeden insanların kendilerine karşı söylemek durumunda kaldıkları yalanları ortaya koyabilmek adına o dönem bir dizi deney gerçekleştirdi. Bu deneyler sonraki yıllarda da çeşitli kitleler üzerinde devam etti. Bir gruba dahil olmak istediğimizde, kişisel yargılarımızı diğerleriyle eşleştirmek adına dürüstlükten ödün veririz. Hatta öyle ki kişisel olarak söylediğimiz yalanlara, bir zaman sonra inanacak duruma gelebilmekteyiz. Oysa kendi deneyimlerimize karşı yeterince dürüst olursak, karşımızdakine daha doğru bir deneyim sunmuş oluruz.

Psikoloji üzerine öyle güzel fikirleri olan bilim adamları var.hepsini okumak lazim...geçmiş yüzyıllardan günümüze kalan eserler